De wederopbouwgeschiedenis van de afgebrande kerk in Anzegem.
Open brief van de kerkraad aan de bevolking.
Bij de brand van de kerk in het centrum van Anzegem op 16 oktober 2014 was van zeer velen de zeer emotionele reactie: onze kerk zal toch heropgebouwd worden; “onze” kerk waar we gedoopt zijn, onze eerste en plechtige communie deden, getrouwd zijn, overleden familie begraven hebben, enz. …
Enkelen redeneerden eerder nuchter: het is toch niet waar dat men al dat geld zal besteden aan een nieuwe kerk, er zijn nu al kerken te veel in Anzegem, …
Kerkfabriek en gemeente opteerden, met instemming van het bisdom, voor een mooi compromis: een kleinere kerk gekoppeld aan een deel van een nieuw gemeentehuis.
In de volgende jaren werden plannen uitgewerkt, besproken en aangepast …
Dit leidde tot een mooi resultaat waarvan de concrete uitwerking verder besproken werd en stilaan een definitieve vorm kreeg.
Ondertussen gaat de tijd voorbij … en … een nieuwe opportuniteit dient zich aan voor de gemeente. De bedrijfsgebouwen van Escolys staan te koop in Ingooigem en de gemeentelijke diensten zullen uiteindelijk daar gecentraliseerd worden in een nieuw mooi en ruim gemeentehuis dat dus niet meer gekoppeld zal worden aan de nieuwe kerk.
Dat heeft meteen tot gevolg dat voor de afgebrande kerk weer nieuwe plannen moeten
bedacht worden.
Omtrent het torengedeelte dat er nu nog staat, is er geen enkele discussie meer.
Dat moet voor Onroerend erfgoed, volledig worden gerestaureerd. Daarbij wordt gevraagd de oorspronkelijke situatie zo dicht mogelijk te benaderen en te werken met kwaliteitsvolle materialen.
Hierbij dient opgemerkt dat dit gedeelte, door het bisdom, nog steeds beschouwd wordt als ‘liturgische ruimte’. Alle herstelwerken moeten dus ook in functie hiervan gebeuren. De kerkraad denkt onder meer aan de restauratie van de 2 zijaltaren en 6 nieuwe brandglazen met de geboorte van Christus; de doop van Christus door Sint-Jan de Doper en de 4 evangelisten.
De restauratiewerken zijn ondertussen gestart begin januari 2021.
Na 6 jaar voorwaar een echt nieuwjaarsgeschenk.
De invulling (van een deel) van het schip werd een moeilijke bevalling.
De afgebrande kerk was een geklasseerde kerk en Onroerend Erfgoed eist dat de zwaar beschadigde muren blijven staan.
Noodgedwongen, in een poging om het dossier te deblokkeren, geeft het bisdom het schip volledig vrij. Wel blijft het de hoop koesteren dat er toch nog een hedendaagse kerk kan gebouwd worden.
Op de uiteindelijke vraag van het schepencollege om zelf met een nieuw idee te komen, liet de kerkraad een voorstel ontwerpen voor een kleinere kerk (250 m²), te bouwen aan het torengedeelte maar binnen de muren van de afgebrande kerk. Een gebouw dat zowel een liturgische als een sociale functie kan hebben; een budgetvriendelijk voorbeeld van hoe het zou kunnen zijn. De kostprijs werd geraamd beneden de €1.000.000 voor de constructie én de omgevingswerken. De kerkraad was van mening dat dit idee een goede basis kon zijn voor verdere besprekingen die konden leiden tot een nieuw project dat dan de volledige verdere procedure opnieuw zou moeten doorlopen.
Alhoewel burgemeester en eerste schepen dit voorstel in eerste instantie genegen waren belandde het, op het schepencollege van 18 november 2020, toch in de vuilnismand van de gemeente. Er werd immers beslist om het consolideren van de muren én de volledige inrichting van het schip te beperken tot het bedrag van €1.237.000.
Voor de kerkraad is enkel het torengedeelte, als liturgische ruimte, om dienst te doen als kleine ‘kapel’, geen goede optie. Hij bleef ijveren voor meer.
Op 26 april 2021 werd opnieuw samen gezeten voor een laatste bespreking. De opmerking van het schepencollege dat alles te veel kostte werd door de kerkraad van tafel geveegd. De verzekering betaalde ongeveer €5.000.000 voor het schip en zijn voorstel + de stabilisatie van de muren zou hooguit €2.500.000 kosten! Daarenboven beschikt de kerkraad over een “Verklaring” ondertekend door burgemeester en eerste schepen, dat “Ook de fondsen voor het herstel van het schip van de kerk zullen voorzien worden”. Het schepencollege bleef evenwel op haar standpunt.
De enige mogelijke uitweg was de toestemming bekomen voor het slopen van de zwaar beschadigde muren.
In een ultieme poging om zijn voorstel te redden nam de kerkraad contact met Onroerend Erfgoed maar ook dat haalde niets meer uit. Ook die instantie bleef op haar standpunt “er is al dermate veel verloren in de brand, dat een bijkomende afbraak van de bewaarde gedeelten niet aanvaardbaar is”.
De kerkraad zag zich verplicht om dit slechte nieuws te melden aan het schepencollege dat nu de knoop doorhakte en besloot om het liturgisch gedeelte definitief toch te beperken tot enkel het torengedeelte.
Er komt dus geen 'kerk'gebouw meer in het centrum van Anzegem. De tweede centrumkerk voor de pastorale eenheid H. Vincentius zal dus ook niet Anzegem worden in de toekomst maar Gijselbrechtegem blijven.
In de nieuwe liturgische ruimte zullen wel intiemere vieringen voor een beperkt aantal aanwezigen kunnen blijven doorgaan. Ook de verering van H.-Maria en Sint-Jan de Doper in de zijaltaren blijft gevrijwaard.
De kerkraad zal nu dus, noodgedwongen, enkel kunnen blijven aansturen op een sobere maar kwaliteitsvolle inrichting van een mooie, sfeervolle en gebedsvriendelijke kapel.
De kerkfabriek van Sint-Jan Baptist en Sint-Eligius Anzegem.